Крв и крвни елементи
Крв — течно е течно сврзно ткиво кое се среќава кај сите ‘рбетници и некои без‘рбетни животни. Крвта е постојано циркулирачка течност која му овозможува на телото исхрана, кислород и отстранување на отпадот. Крвта е претежно течна, со бројни клетки и протеини содржани во неа, со што крвта е „подебела“ од чистата вода. Просечно лице има околу 5 литри крв.
Главно крвта ја прават:
- крвна плазма
- формативни елементи
Течност наречена плазма сочинува околу половина од содржината на крв. Плазмата содржи протеини кои помагаат во згрутчувањето на крвта, пренесува супстанции низ крвта и вршат други функции. Плазмата на крвта исто така содржи гликоза и други растворени хранливи материи. Плазмата, течната компонента на крв, опфаќа 55% од вкупниот волумен на крв. Може да се одвои со вештачко вртење или центрифугирање на крвта при високи ротации од 3000 вртежи во минута или повисоко. Плазмата се состои од 90 проценти вода заедно со разни материи потребни за одржување на pH-то на телото, осмотско оптеретување и за заштита на организмот. Плазмата содржи и фактори на коагулација и антитела.
Околу половина од волуменот на крвта е составен од крвни клетки:
• Црвени крвни клетки- еритроцити, кои носат кислород до ткивата
• Бели крвни клетки- леукоцити, кои се борат со инфекции
• Тромбоцити- крвни плочки, помали клетки кои помагаат во згрутчувањето на крвта
Специјализирани клетки кои кружат низ телото што доставуваат кислород до други клетки и изнесуваат јаглероден диоксид, се формираат од матични клетки во коскената срцевина. Кај цицачите, црвените крвни клетки се мали, биконкавни клетки кои при зрелоста не содржат јадро или митохондрии, тие се со големина само 7-8 микрометри. Бројот на еритроцитите кај човекот изнесува меѓу 4 и 5 милиони во 1mm³ крв.
Еритроцитите имаат приближен животен циклус од 120 дена. По ова време, тие се распаѓаат во коскената срцевина, слезината или црниот дроб, преку процес познат како хемолиза.
Во овој процес, главните компоненти на еритроцити, како што се железо и глобин, подоцна повторно се користат.
Црвената боја на крв потекнува од протеинот што содржи железо, хемоглобин.
Главната задача на овој протеин е да носи кислород, но исто така и транспортира јаглерод диоксид.
Секоја молекула на хемоглобин врзува четири молекули на кислород, така што секоја црвена крвна клетка носи една милијарда молекули од кислород.
Хематокрит е мерење на големината и бројот на црвени крвни клетки што некој ги има. Хематокритот (hct) е мерење на тоа колку нечија крв е составена од црвени крвни клетки. Тестот се мери според волуменот, но потоа се изразува како процент. Ако некое лице има хематокрит од 40%, тоа значи дека тој или таа има 40 милилитри црвени крвни клетки во 100 милилитри крв.
Просечно здраво возрасно лице треба да има нормално ниво на хематокрит кое се движи помеѓу 35% до 50%. Нормално ниво на хематокрит кај жените е од 36,1% до 44,3%. За мажите, нормалниот опсег е 40,7% до 50,3%.
Имајќи ниско ниво на хематокрит, што понекогаш се нарекува анемија,тоа може да значи дека имате низок број на црвени крвни клетки:
- Умор
- Недостаток на концентрација
- Отежнато дишење
- Главоболки
- Тешки менструални циклуси
Ако сте направиле тест за хематокрит и хематокрит е висок, тоа значи дека имате повеќе црвени крвни клетки отколку што се смета за здраво. Високото ниво на хематокрит може да укаже на основните медицински состојби како што се:
- Дехидратација
- Труење со јаглерод моноксид
- Вродена срцева болест
- Болеста на коскената срцевина (полицитемија вера)
- Лузни на белите дробови
- Нема доволно кислород во крвта (често од белодробни состојби)
- Еритроцитоза
Белите крвни клетки- леукоцити
Сочинуваат приближно еден процент, по волумен, на клетките во крвта. Нормалниот број на леукоцити во крвта вообичаено се движи помеѓу
4 × 109/L и 1.1 × 1010/L, или 4000 до 11.000 на микролитар. Улогата на белите крвни клетки е многу различна од онаа на црвените крвни клетки. Тие првенствено се вклучени во имунолошкиот одговор за да се идентификуваат и таргетираат патогени микроорганизми, како што се инвазија на бактерии, вируси и други странски организми. Белите крвни клетки се формираат постојано;
Некои живеат неколку часови или денови, додека некои живеат со години.
Неутрофилите 6 часа до неколку дена, еузинофилите 8-12 дена, базофилните неколку час адо неколку дена.
Морфологијата на белите крвни клетки значително се разликува од црвените крвни зрнца. Имаат јадра и не содржат хемоглобин.
Различните типови на бели крвни клетки се идентификуваат со нивниот микроскопски изглед по хистолошко боење. Секој има различна, специјализирана функција. Една од двете главни групи се гранулоцитите, кои содржат гранули во нивниот цитоплазма и ги вклучуваат неутрофилите, еозинофилите и базофилите (а).
Втората главна група се агранулоцитите, на кои им недостасува гранули во нивниот цитоплазм и ги вклучуваат моноцитите и лимфоцитите (б).
Својства
- Дијапедеза: леукоцитите можат да се провлечат низ ситните пори на крвните садови, иако овие клетки се многу поголеми од порите.
- Амебовидно движење: леукоцитите можат да се движат амебовидно, пpи што за една минута можат да поминат пат трипати подолг од својата должина.
- Хемотаксија: во организмите има еден список на материи што можат да предизвикаат движење на леукоцитите кон нив. Таквата појава се нарекува хемотаксија. Така неутрофилите и макрофагите се движат кон некое воспалено место. Такви материи се некои бактериски токсини, распаднати производи од некои материи, производи од реакцијата од комплементот, некои производи на коагулација на крв и сл.
- Фагоцитоза: најважна особина на леукоцитите пти што одредени материи се разградуваат.
Сите леукоцити во крвта учествуваат во различните проциси кои се важни за одбрана од микроорганизми.
- Лимфоцити – Витални поради улогата во производство на антитела кои помагаат на телото да се штити од бактерии, вируси и други напаѓачи.
- Неутофили – Овие моќни лимфоцити сочинуваат дури 50-70% од вкупниот број на леукоцити во крвта. Неутрофилите формираат еден вид прва линија на одбрана и заштита на телото од бактерии и гливички. Тие вршат фагоцитоза, што буквално значи дека ги јадат напаѓачите и надворешните тела.
- Базофили – Лачејќи одредени супстанци во крвотокот, базофилите алармираат на телото да се одбрани. Тие се важни и во алергиски одговор.Најчесто одговараат на белодробна алергиска реакција
- Еозонофили – Ги уништваат паразитите и клетките на рак. Исто така, тие се учесници кога ќе дојде до алергиски реакции.
- Моноцити – Напаѓаат и разградуваат микроби и бактерии кои влегуваат во телото.
Крвни плочки- тромбоцити
Тие содржат ткивна материја серотонин и ензим тромбокиназа, кои лесно се ослободуваат при кршење на плочката. Со тоа крвните плочки имаат клучна улога во хемостазата, поточно во згрутчувањето на крвта (за да се спречи крвавење)
Нормалниот број на тромбоцити во крвта е 150 000 - 450 000 тромбоцити на микролитар (mcL) или 150 - 450 × 109/L.
Крвта мора да формира згрутчување за да зарасне рани и да спречи вишок на загуба на крв. Мали клеточни фрагменти наречени тромбоцити се формираат од распаѓање на поголемите клетки наречени мегакариоцити (а). 
