Дифузија кај течностите и гасови
Diffusion VII
Primary education
кон област со пониска концентрација сè додека не се изедначат концентрациите од двете области (средини).
Најчесто се среќаваме со дифузија на два раствори, иако има и дифузија меѓу гасови.
Кога хемикалии, како мирисот на парфем или печење леб, се пуштаат во просторија, честичките се мешаат со воздушните честички.Честичките од миризливи гасови се слободни да се движат брзо во сите правци.Тие на крајот се шират низ целата соба. Ова се нарекува дифузија.
Дифузија, исто така, може да се случи во течности. При расејувањето меѓу раствори, се расејуваат и молекулите и јоните на растворената материја и оние на растворувачот.Тоа е затоа што честичките во течности може да се движат еден со друг, што значи дека на крајот тие се рамномерно мешани.
На пример, ако малку ставиме боја во тегла со вода, бојата полека се шири низ водата. Ова е со дифузија.
Дифузијата во течности е побавна од дифузија во гасови, бидејќи честичките во течноста се движат побавно.
Дифузијата е пасивен процес што значи дека нема потреба од енергија. Молекулите се движат се додека не се рамномерно распоредени и се постигнува рамнотежа.
Во биологијата, процеси кои се одвиваат со дифузија се: преносот на О2, СО2 И Н2О.
Ако расејувањето на честичките се врши низ клеточната мембрана, тогаш станува збор за осмоза.
Ако расејувањето на честичките се врши низ клеточната мембрана, тогаш станува збор за осмоза.
Осмозата претставува дифузија на растворената супстанца низ клеточна полупропустлива мембрана, која ги пропушта молекулите на растворливата супстанца , а не молекулите на растворувачот. Осмозта се јавува кога концентрациите на растворот од двете страни на мембраната се различни.
Бидејки полупропустливата мембрана ги пропушта само молекулите на растворливата супстанаца, а не на растворувачот доаѓа до дифузија на растворливата супстанца низ мембраната со цел изедначување на концетрациите од двете страни на мембраната. Молекулите на растворувачот се движат од место со помала концентрација кон средина со поголема концентрација на растворени супстанци и ова е пасивен транспорт.
Во природата постојат повеќе примери на осмоза, како што е примањето вода од почвата од страна на растението или влегување на водата во клетката. Ако клетката се наоѓа во воден раствор, водата( која во клетката има функција на растворувач) ќе тежнее да помине низ клеточната мембрана со цел да се изедначат концентрациите од двете страни на мембраната.
Дифузија во клетките
Стапката на дифузија
Стапката на дифузија се зголемува кога:
- Растојанието е намалено
- Површината е зголемена
- Разликата во концентрацијата (градиент на концентрација) се зголемува
Лисјата кај растенијата се прилагодени така што дифузијата се случува брзо.
Кај листот
Материите кои влегуваат во и надвор од клетките преку дифузија се преку клеточната мембрана. Овие материи ги вклучуваат кислородорт, јаглерод диоксид и гликоза.
Концентрацијата на јаглерод диоксид надвор од клетката е поголема од концентрацијата внатре, така што јаглерод диоксидот дифундира во клетката
Концентрацијата на кислород во клетката е поголема од концентрацијата внатре, така што кислородот дифундира надвор од клетката.
Осмозата е вид на дифузија што вклучува случајно движење на молекулите на водата. Тоа е движење на вода преку делумно пропустлива мембрана, од област со висока концентрација на вода до површина со ниска концентрација на вода.
Делумно порозни (пропусливи)
Делумно пропустлива мембрана е мембрана која дозволува мали честички како што се молекулите на водата низ неа, но не и поголеми честички како што се шеќерот и јоните од соли.
Концентрација на вода
Разреден раствор има висока концентрација на вода, додека концентрираниот раствор има ниска концентрација на вода. На пример, кога сол се раствора во вода:
Мала растворена сол создава разреден раствор со висока концентрација на вода
Многу растворени соли произведуваат концентриран раствор со ниска концентрација на вода.
Едукативно видео за дифузија- влез на гасови во растението.
Во растителни клетки
Растителни клетки имаат силен тврд клеточен ѕид на надворешната страна на клеточната мембрана. Ова ја спречува клеточната да пука кога ја апсорбира водата со осмоза. Како што притисокот од водата се зголемува во внатрешноста на ќелијата, тој станува по цврст. Ова е корисно бидејќи растенијата немаат скелет. Ако растителните клетки губат премногу вода со осмоза, тие стануваат помалку цврст. Конечно, клеточната мембрана се намалува од клеточниот ѕид, предизвикувајќи ја растението да се исуши.
Едукативно видео за осмоза- влез на вода во растението.
Осмозата ја движи водата во и надвор од животинските клетки преку клеточната мембрана. Ако водата продолжува да излегува од клетката, таа ќе се намали. Доколку водата продолжи да влегува во клетката, таа на крајот ќе пукне. Овие работи се случуваат, бидејќи животинските клетки не се опкружени со нееластичен клеточен ѕид, за разлика од растителните клетки.Едукативно видео осмоза на вода кај расатенијата.
Едукативно видео за дифузија и осмоза
Експерименти со осмоза
Вдлабнати цевки е вештачка селективно пропустлива мембрана:
Помали молекули како вода и гликоза минуваат низ нејзините микроскопски дупки
Поголеми молекули како скроб и сахароза не можат да поминат низ него.
Цевката Visking е селективно пропустлива мембрана. Водата се движи со осмоза од високата концентрација на вода (разреден раствор) во чашата во ниска концентрација на вода (концентриран раствор) во цевката Вискинг низ мембраната, зголемувајќи го волуменот на течноста во цевката „Вискинг“, што ја присилува течноста на капиларната цевка .
