Малнутриција

 Малнутриција- Неухранетост

Клучни факти

• Неисхранетоста, во сите свои форми, вклучува недоволна исхранетост   (

  

  слабост, недоволна телесна тежина), несоодветни витамини или минерали, прекумерна тежина, дебелина и како резултат на  болести поврзани со исхраната.
• 1,9 милијарди возрасни се со прекумерна тежина или дебели, додека 462 милиони се со недоволна тежина.
• Околу 45% од смртните случаи кај деца под 5-годишна возраст се поврзани со недоволна исхранетост. Овие претежно се јавуваат во земји со низок и среден приход. Во исто време, во истите овие земји, стапките на прекумерна тежина и дебелина кај децата растат.
• Разликите, економските, социјалните и медицинските влијанија на глобалниот товар на неухранетост се сериозни и трајни, за поединците и нивните семејства, за заедниците и за земјите.

Неисхранетост- Малнутриција: Што треба да знаете

1.Што е малнутриција?

 Мланутриција се јавува кога некое лице добива премногу или премалку одредени хранливи материи.Малнутрицијата  се јавува кога има недостаток од  хранливи материи затоа што во целост јадат премногу малку храна.Лицето со недоволно исхранетост може да има недостаток на витамини, минерали и други основни супстанции што им се потребни на нивното тело за да функционира.

Неисхранетоста може да доведе до:

• краткорочни и долгорочни здравствени проблеми
• бавно закрепнување од рани и болести
• поголем ризик од инфекција
• тешкотии во фокусирањето на работа или училиште

Некои недостатоци можат да предизвикаат специфични здравствени проблеми. На пример:

Недостаток на витамин А.

Низ целиот свет, многу деца развиваат проблеми со видот поради недостаток на витамин А.

Недостаток на витамин Ц.

Недостаток на витамин Ц може да резултира со скорбут. Скорбутот е ретка болест, но може да се развие ако некое лице се храни со мала количина на   свежо овошје и зеленчук.

Постарите возрасни лица, малите деца, оние кои консумираат многу алкохол и некои луѓе со одредени ментални здравствени услови може да бидат особено изложени на ризик.

Севкупен недостаток

Недостаток на сите хранливи материи може да доведе до квашиоркор, што е „тешка форма на неухранетост“. Еден симптом на оваа состојба е проширен стомак.

Марасмус е уште еден потенцијален резултат на сериозен недостаток на исхраната. Лицето со марасмус ќе има многу малку мускулна маса или маснотии на своето тело.

Симптоми

Некои знаци и симптоми на неухранетост вклучуваат:

• недостаток на апетит или интерес за храна или пијалоци
• замор и раздразливост
• неможност за концентрација
• секогаш чувствувајќи ладно
• депресија
• губење на маснотии, мускулна маса и телесно ткиво
• поголем ризик да се разболат и да трае подолго да се лекува
• подолго време на заздравување на раните
• поголем ризик од компликации по операцијата

Неухранетост може да се појави од различни причини. Деловите подолу подетално ги опишуваат овие потенцијални причини.

1. Мал внес на храна

Некои луѓе развиваат неухранетост затоа што нема доволно храна на располагање или затоа што имаат потешкотии во исхраната или апсорбирање на хранливите материи.

2.  Ментално здравје

Неисхранетост или малнутриција може да влијае на луѓето со:

• депресија
• деменција
• шизофренија
• анорексија нервоза
• Социјални проблеми и проблеми со мобилноста

Факторите што можат да влијаат на навиките во исхраната на една личност и потенцијално да доведат до неухранетост вклучуваат:

• не можејќи да ја напуштат куќата или да стигнат до продавница за да купат храна
• сметајќи дека е физички тешко да се подготват јадења
• живеење сам, што може да влијае на мотивацијата на лицето да готви и да јаде
• кои имаат ограничени вештини за готвење
• немаат доволно пари да потрошат на храна

3. Дигестивни нарушувања и стомачни состојби

Ако телото не апсорбира хранливи материи ефикасно, дури и здравата исхрана не може да спречи неухранетост.

Примери за дигестивни и стомачни состојби кои можат да го предизвикаат ова вклучуваат:

• Кронова болест-е неспецифичен хронично воспалителен процес на тенкото црево што се карактеризира со стеснување на тенкото црево поради воспаленија, а може да се јави и на дебелото црево 
• Улцеративен колитис-  е хронична автоимуна воспалителна болест на слузницата на дебелото црево.
• Целијачна болест- е хронична автоимуна болест што се карактеризира со неподносливост на организмот на глутен – белковина од пченица, јачмен, ‘рж и овес
• Постојана дијареја, повраќање или и двете

Фактори на ризик

Во некои делови на светот, раширената и долгорочна неухранетост може да резултира од недостаток на храна.

Меѓутоа, во побогатите нации, оние кои се изложени на најголем ризик од малнутриција вклучуваат:

• постари возрасни лица, особено кога се во болница или долгорочна институционална нега
• луѓе кои се социјално изолирани - на пример, поради проблеми со мобилноста, здравствени проблеми или други фактори
• луѓе со ниски примања
• луѓе кои се опоравуваат или живеат со сериозна болест или состојба
• оние кои имаат потешкотии со апсорпција на хранливи материи
• луѓе со хронични нарушувања во исхраната како што се булимија или анорексија нервоза

Дијагноза

Ако некое лице покаже или забележи знаци на неухранетост, првиот чекор ќе биде да откриеме зошто.

Ако лекар се сомнева во Кронова болест, целијачна болест или друга состојба, тие можат да извршат лабораториски тестови за да ја потврдат дијагнозата. Лекувањето на овие состојби може да го подобри нутритивниот статус на една личност.

Тие исто така може да го спроведат следново:

• крвни тестови за општ преглед и мониторинг
• тестови за специфични хранливи материи, како што се железо или витамини
• тестови пред албумин, бидејќи неухранетоста најчесто влијае на нивото на овој протеин
• тестови на албумин, што може да укаже на заболување на црниот дроб или бубрезите

Третман

Ако се  дијагностицира неухранетост, се прави план за третман на пациентот. Пациентот можеби ќе треба да се состане со нутриционист и други даватели на здравствени услуги.

Третманот ќе зависи од сериозноста на неухранетоста и присуството на какви било други основни состојби или компликации.

Може да вклучува:

• тековно скринирање и следење
• изработка на план на исхрана, што може да вклучува земање додатоци
• лекување на специфични симптоми, како што се гадење
• лекување на какви било инфекции што можат да бидат присутни
• проверка на какви било проблеми со устата или голтање
• сугерирајќи алтернативни садови за јадење

Микроорганизми и животна средина VII одд

 

Микроорганизми и  животна средина    

  Микроорганизмите се сеприсутни во биосферата, а нивното присуство секогаш влијае на околината во која растат. Ефектите на микроорганизмите врз нивното опкружување можат да бидат корисни или штетни или недоволни во однос на мерењето на човекот или набудувањето. Најзначајниот ефект на микроорганизмите на земјата е нивната способност да ги рециклираат примарните или основните елементи што ги сочинуваат сите живи системи, особено јаглеродот, кислородот и азотот.

Земјата е позната како „затворен систем“ каде материјалите кружат помеѓу литосферата (карпите), атмосферата (воздухот), хидросферата (вода) и биосферата (организмот). Заедно, тие ги сочинуваат сите компоненти на нашата планета, и живи и неживи. Земјата создва сè што е потребно за да обезбеди опстанок и раст на сите организми.

I. Микроорганизми и нивна употреба

Терминот "микроорганизми" вклучува бактерии, габи, вируси и протозои. Ние скоро секогаш претпоставуваме дека се штетни за нас. Ова е затоа што читаме за тоа како тие предизвикуваат болести и кај растенијата и кај животните, вклучувајќи ги и луѓето. Но, факт е дека микроорганизмите се корисни за нас на многу начини. 

Микроорганизмите придонесуваат за производство на разни прехранбени производи (леб, сирење, јогурт), пијалоци (алкохол, вино и пиво), лекови како антибиотици (на пример, пеницилин, стрептомицин), вакцини, витамини, ензими и многу други важни производи. Микробиолошките производи се широко користени како помагала за исхрана, спречување и лекување на болести.

1. Производство на млечни производи:

Бактериите помагаат при ферментација што помага при правење различни форми на млечни производи од млеко како урда, јогурт путер, сирење. 

  Јогуртот е популарен ферментиран млечен производ произведен од бактерии на млечна киселина, вклучувајќи ги Streptococcus thermophilus и Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus. За време на производството на јогурт, овие бактерии произведуваат млечна киселина, намалувајќи ја pH вредноста и предизвикувајќи коагулација на млечните протеини. Нивните метаболити, како што се  млечни  киселини кои  силно влијаат на квалитетот на јогуртот. 

Видео за начин на производство на јогурт.

3. Габи и нивна примена. Квасочни габи и мувли

Мувлата е вид на габа која расте во повеќеклеточни структури наречени хифи. Овие цевчиња имаат повеќе,  идентични-  исти јадра, но сепак формираат единствен организам, познат како колонија. 

Спротивно на тоа, квасецот е вид на габа што расте како една клетка.

Дефиниција: Мувлата е габа која содржи повеќе идентични слични  јадра. Расте во форма на хифи.Мувлата има нејасен изглед и може да биде во портокалова, зелена, црна, кафеава, розова или виолетова боја. Може да се најде во неколку форми.Обично се наоѓа во влажни, темни и влажни места.

Некои мувли се користат во производството на храна, на пример, Пеницилиум се користи во производството на сирење. Се размножуваат преку мали спори, кои можат да бидат или полови или бесполови.

Penicillium roqueforti се користи како габична стартна култура за производство на голем број сирења со  ензими произведени од габата вклучени во зреењето на сирењето и производството на вкус. Габата има најниски потреби за кислород за раст од кој било вид Penicillium.

Квасец

Вид на габи кои содржат само една клетка.Повеќето се размножуваат бесполово. Најчестата форма наречена „пупење“. Ги ретвара  јаглехидратите или шеќерите во алкохол и јаглерод диоксид со  анаеробна (без кислород) ферментација. Може да предизвика инфекција кај лица со слаб имунолошки систем.

бесполово размножување кај квасна габа - пупење

Пекарски квасец

Користење на квасочна габа во пекарството.

Разлики и сличности помеѓу квасочна клетка и бактериска клетка.

Развоен циклус кај мувли и габи.

2. Производство на алкохолни  производи

Алкохолни пијалоци се подготвуваат или произведуваат со процесот на ферментација. Секој пијалок е добиен од различен почетен производ како компир и грозје. Потоа се ферментира, дестилира и се подготвува алкохол. Најчесто користениот микроорганизам тука е различни видови на габи како квасец.

3.Чување на храна

Зачувувањето храна е процес со кој одредена храна како овошје и зеленчук се спречуваат да се расипат. Хранливата вредност, вкусот и бојата на зачуваната храна остануваат недопрени. Ова е направено за да се зголеми животниот век на прехранбениот производ и да се овозможи негово чување и снабдување.

Главната цел на зачувување на храната е да се спречи храната што се зачувува од распаѓање од микроорганизми.

Принципите на чување на храната  се:

1. Спречување на микроорганизми во храната што се зачувува, т.е. одржување.

2. Отстранување на микроорганизми

3. Спречување  на растот на микроорганизмите со различни методи како што се ниски температури, сушење, употреба на хемикалии итн.

4. Убивање на микроорганизмите со различни методи како што се греење и зрачење.

Некои супстанции од храна можат да се распаѓаат само поради ензимите кои се присутни во нив. Во овие случаи, ензимите се деактивираат во моментот на зачувување на храната.

II. Микроорганизми и распаѓање

Можеби очекувате дека микроорганизмите се сите лоши или штетни - но всушност тие не се; зачудувачки, има повеќе „добри“ типови на микроорганизми отколку „лоши“.

Еден начин на кој различни видови микроорганизми се неверојатно корисни за распаѓањето и гниењето на органските материите што угинале, како гранка од дрво, мртво животно. Во основа, овие микроби се РЕЦИКЛАТОРИ на природата, претворајќи ги остатоците од живите организми повторно во материи што можат да се користат повторно и повторно. Тие се брилијантни!

Распаѓање, или гниење, на мртвата материја зависи од брзината со која се случува овој процес, зависи од бројот на микроорганизмикои учетвуваат во распаѓање, температурата и достапноста на вода и кислород. 

Микроорганизмите кои учествуваат во овој процес се наречени разградувачи или редуценти.

Распаѓањето е суштински животен процес, да се рециклираат материите. Бактериите и габите се главните групи на распаѓачи. Тие ослободуваат ензими за да ги разградат соединенијата, за да можат да ги апсорбираат хранливите материи. 

Бактериите се едноклеточни микроскопски организми. Габите често се поголеми организми кои вклучуваат мувла и печурки. И двете групи предизвикуваат распаѓање со ослободување на ензими кои ги распаѓаат соединенијата во нивната храна за да може да се апсорбираат од нивните клетки. 

Организмите кои се хранат со мртва материја на овој начин се нарекуваат сапрофити.

Луј Пастер. Спонтана генерација, пастеризација и ферментација VII одд.

 Луј Пастер. Спонтана генерација, пастеризација и ферментација 

Pasteur and Spontaneous Generation            VII одд.

       Клучни точки

• Пред откривањето на микроорганизмите, широко се сметало дека животот, како и во случајот на расипана изгниена храна, произлегува од ништо. Оваа мислење беше именувано како спонтана генерација.
• Со стерилизирање на културите и држејќи ги изолирани од отворено, Пастер откри дека контаминацијатаили загадувањето на храната се јавува само при изложеност на надворешната средина, што покажува дека е потребен нешто органско  за да се создаде живот. Со други зборови, животот не настанува спонтано.
• И покрај работата на Пастер и работата на другите, сепак требало подобро разбирање на теоријата на микроорганизмите и теоријата на клетките за конечно да се измести концептот на спонтано генерирање.

Клучни термини

• Абиогенеза: Потеклото на живите организми од безживотна материја; таква генеза што не вклучува дејство на живи организми или  спонтана генерација.
• Теорија на микроорганизми : Теоријата на микроорганизми  на болеста, исто така наречена патогена теорија на медицината, е теорија која покажува дека  микроорганизмите да се причина за многу болести. Иако беше многу контроверзно кога беше првпат предложена, теоријата на микроорганизмите беше потврдена кон крајот на 19 век и сега е основен дел од модерната медицина и клиничката микробиологија, што доведува до важни новини како антибиотици и хигиенски практики.

Пастер и спонтана генерација

   Спонтаната генерација е застарена теорија на размислување за обичното формирање на живи организми без потекло од слични организми. Типично, идејата била  дека одредени форми како болви може да произлезат од нежива материја како што се прашина или дека паразитски црви  може да произлезат од мртво месо.

Денес спонтаната генерација е општо прифатено дека била отфрлена  во текот на 19 век со експериментите на Луј Пастер. Тој ги прошири истрагите на претходниците, како што е Франческо Реди, кој во 17 век извршил експерименти засновани врз истите принципи.

Експериментот на Луј Пастер од 1859 година нашироко се смета дека го решил прашањето. Сумирајќи, Пастер зготвил супа од месо во колба- стаклен сад  која имаше долг врат и се искривуваше надолу, како врат на лебед, наречен лебедов сад. . Идејата беше дека свијокот во вратот спречува паѓање на честички до супа, додека сепак се овозможува слободен проток на воздух. Кога колбата ја превртел  така што честичките може да паѓаат низ свиоците, супата брзо се заматила.

 Детално, Пастер изложувал различни  варени чорби на воздух во садови што содржеа филтер за да спречи сите честички да поминат , па дури и во садови без филтер, при што воздухот се прима преку долга вртлива цевка што не дозволува честички прашина да поминат. 

Ништо не се развило во чорбите, освен ако колбите не беа отворени, што покажува дека живите организми што растат во такви чорби доаѓаат однадвор, како ситни организми, а не  спонтано создадени  во супата. 

Ова била еден од последните и најважните експерименти со кои се побива теоријата за спонтано генерирање.

Луј Пастер и пронајдокот на пастеризацијата

   Експериментите на Пастер со микроби и вино откриле директна  врска помеѓу бактериите и кисело вино во оцет. Последователно, тој измислил процес со кој бактериите можат да бидат убиени со загревање на виното помеѓу 60 и 100 ° C, а потоа да го остават да се излади. Пастер го заврши првиот успешен тест на 20 април 1862 година, на крајот патентирајќи го методот што сега го знаеме како пастеризација, кој наскоро се применуваше на пиво, сок, јајца и (најпознато) млеко. Овој процес исто така се покажа како успешен во уништувањето на повеќето штетни бактерии  без да се предизвика уништување на хранливата вреднсост на производот. Температурата и времето на третмани за пастеризација се одредуваат според киселоста на храната. Во кисела храна (pH <4,6) како овошен сок, во кој патогените не можат да растат, се применува топлина за да се инактивираат ензимите и да се уништат квасецот и лактобацилусот. Во помалку кисела храна (pH> 4,6), како што е млекото, термичките третмани се дизајнирани да уништат патогени, како и квасец и мувла. И двата процеса го продолжуваат рокот на траење на производот, особено во комбинација со ладење.

Храната може да се пастеризира на два основни начина: или пред или откако ќе се спакува.

Кога храната е спакувана во стакло, топла вода се користи за да се намали ризикот од термички шок. Ако е спакувана во пластика или метал, може да се користи пареа, бидејќи ризикот од термички шок е мал. Општо земено, повеќето јадења за кои е потребна пастеризација се течни (како што е млекото) и затоа можат да се движат низ континуиран систем составен од зона на греење, цевка за задржување и зона на ладење, од која течноста се полни во пакување.

Луј Пастер и ферментација

   Пастер бил назначен за професор по хемија и декан на факултетот за наука на Универзитетот во Лил. Додека работел во Лил, од него било побарано да помогне во решавањето на проблемите поврзани со производството на алкохол во локалната дестилерија и така започнал серија студии за алкохолна ферментација. Неговата работа на овие проблеми доведе до негово вклучување во справување со разни други практични и економски проблеми со ферментација. Пастер истражил широк спектар на начини на ферментација, вклучително и производство на соединенија како млечна киселина кои се одговорни за кисело млеко.

Пастер изјавил  дека: „Имам намера да утврдам дека, како што има алкохолна ферманција, квасец пиво, кој се наоѓа насекаде каде што е шеќерот распаднат во алкохол и јаглеродна киселина, така што,  има и  ферментација на  млечен квасец, каде присутениот  шеќер станува млечна киселина. 

Едукативно видео за Микроогнаизми од проектот „Наука За Деца“

 

Едукативно видео за Луј Пастер и откритие на вакцина за беснило  

Едукативно видео за Луј Пастер и откритие на вакцина за пастеризација  

Едукативно видео за пастеризација со прашања. Кликни ТУКА за да го погледнеш видеото и ги оговориш прашањата.