Дигестивен систем кај човек

Дигестивен систем 

                 Human digestive system             VIII

     

       Дигестијата (варењето на храната) е процес со кој се овозможува  издвојување на основните хранливи материи  (протеините, јагленохидратите и мастите)  од храната која ја внесуваме и нивно разложување (разградување)  на поситни честички (соедниненија), погодни за апсорбирање во крвотокот и нивно понатамошно соодветно искористување.

 Ваквото разложување на хранливите материи е неопходно, бидејќи истите како такви не се растворливи во вода и не можат да поминат преку ѕидовите на апсорбирачките клетки (цревни ресички) од текното црево. 

При дигестијата протеините се разградуват на нивните составни аминокиселини, сложените јагленохидрати (скробовите) се разградуваат на елементарните моносахариди (глукоза), мастите (триглицеридите) се разградуваат на масни киселини и глицерол. 

Покрај овие основни хранливи материи, преку храната во крвотокот се апсорбираат и други соединенија без кои не може да опстане човекот, а тоа се витамините, минералите и водата. 

Но за овие соединенија не е потребна нивна разградба за да бидат успешно апсорбирани во крвотокот.

Системот за варење се состои од:

1. дигестивен тракт и 

2.дополнителни органи потребни за дигестијата. 

Дигестивниот тракт (гастроинтентестионалниот тракт) го сочинуваат шупливи органи кои се меѓусебно непрекинато поврзани при што заедно формираат еден вид “еластична органска цефка“. 

Овие шупливи органи се: 

• устата, 
• хранопроводникот, 
• желудникот, 
• тенкото црево, 
• дебелото црево и 
• анусот. 

Влезот на дигестивниот тракт е устата, додека излезот е анусот. 

Дополнителни органи кои се дел од дигестивниот систем и без кој не може правилно да функционира истиот се:

• панкреасот, 
• црниот дроб и жолчното ќесе. 

Овие органи излачуват одредени течности (сокови) кои преку соодветни канали ги ослободуваат соковите во дигестивниот тракт, потребни за правилно функционирање на дигестијата (варењето на храната).

Покрај дигестивниот тракт и неговите дополнителни органи, за нормално функционирање на дигестијата вклучени се и одредени 

хормони, 

ензими и 

бактерии.

Дигестијата (варењето) претставува сложен физиолошки процес, каде што преку механичка и хемиска обработка на храната се добиваат хранливите материи во форми погодни за ресорпција и транспорт преку крвта и лимфата. 

Механичката обработка се состои во ситнењето на храната, влажнењето, мешањето и растварањето на нејзините состојки. 

Хемиската обработка се состои од сложени биохемиски процеси кои придонесуваат за разложувањето на јаглехидратите, протеините и мастите до попрости хемиски соединенија, погодни за ресорпција (водено-растворливи) и транспорт преку крвта и лимфата.

По внесувањето на храната во усната празнина прво се определува вкусот, од што зависи дали храната ќе биде задржана (10-20 сек) или отстранета. Потоа храната претрпува механичка и хемиска обработка, при што храната се ситни (џвака) и натопува со плунка. 

Плунката представува секрет која се лачи од плунковните жлезди. Со џвакањето на храната и мешањето со плунката се формира т.н. залак, со кој се овозможува лесно негово понатамошно лизгање низ голтникот и хранопроводот. 

Голтникот овозможува безбедо носење на залакот до хранопроводот при што привремено се затвара каналот до дишникот, бидејќи доколку залакот се внеси без голтање храната може да навлезе во дишниот канал и при тоа да дојде до гушење (запушување на дишниот канал). 

Хранопроводот представува еден вид “органско еластично црево“ која има за задача да го доведе залакот до желудникот. Лизгањето на залакот до желудникот се остварува со соодветни контракции и релаксации на мазните мускулните клетки од хранопроводот и истото е “самоволно“ контролирано од автономниот нервен систем.

Желудникот  е главниот шуплив орган од дигестивниот тракт кој служи да ја складира храната, да ги разложи протеините, да ги уништи внесените надворешни микроорганизми – патогени (бактерии и вируси), како и да ја подготви храната за понатамошна дообработка. Специфично за желудникот е излачувањето на желудочната (стомачна) киселина, односно желудочниот сок. 

Желудочната киселина (gastric acid) во најголема мера е составена од хлороводородната или солна киселина (HCL), како и солите: калиум хлорид (KCL) и натриум хлорид (NaCl). Покрај желудочната киселина во желудникот се излачуваат и одредени ензими.

 Мешавината од желудочната киселина, ензимите, минералите и водата ја нарекуваме желудочен сок. 

Улогата на хлороводородната киселина, односно желудочната киселина е да ги активира ензимите потребни за разградување на протеинот на неговите составни амино киселини. Друга важна улога на желудочната киселина е да ја закисели храната (да ја намали pH вредноста) со цел да ги уништи патогените кои навлегле во дигестивниот тракт заедно со храната. Храната во желудникот се задржува околу 5 часа, а зависи од многу надворешни и внатрешни фактори. 

Смесата, осносно мешавината од желудочниот сок и храната, која го напушта желудникот и навлегува во тенкото црево за понатамошна обработка се нарекува чајм (chyme).

По извршената делумна дигестија (варење) на храната од страна на желудникот, процесот на дигестија продолжува да се извршува во тенкото црево. 

Но ова не е обично тенко органско црево, туку неговите внатрешни ѕидови го сочинуваат така наречените “ресички“, односно апсорбирачките клетки. Мембраната на овие клетки е карактеристично создадена за да дејствува како еден вид филтер на хранливите материи. Низ овие ѕидови (мембрани) можат да поминат само елементарните честички на хранливите материи кои можат да се раствараат во вода, па затоа и истите подлежат на нивно соодветно разложување на аминокиселини, моносахариди, масни киселини и глицерол. 

По самото излегување на чајмот (делумно изварената храна) од желудникот, истата навлегува во делот од тенкото црево кој уште се нарекува како дванаесетпалачно црево. 

Овој дел од тенкото црево е поврзан со посебни канали за панкреасот. Панкреасот е одговорен за излачување на панкреасниот сок и негово осолободување преку каналите до дванаесетпалачното црево. 

Панкреасниот сок се состои од разновидни дигестивни ензими и бикарбонати. Бикарбонатите се честички кои се ослободуваат со цел да ја неутрализираат киселоста на храната (кајмот) која штотуку испаднала од желудникот со ниска pH вредност, предизвикана од желудочниот сок. 

Дигестивните ензими се ослободуваат од панкреасот со цел, преку соодветни биохемиски реакции да ги прекинат одредени хемиско-молекуларни врски, односно да ги разложат протеините, јаглехидратите и мастите на нивните елемнтарни водено-растворливи честички.

Покрај панкреасот, дванаесетпалачното црево е поврзано со црниот дроб. Во овој орган се излачува жолчниот сок и истиот се складира во жочното ќесе (жолчка), поставено измеѓу црниот дроб и тенкото црево, и поврзани едни со други со жолчните канали. 

Жолчниот сок се излачува од црнот дроб уште пред дигестијата на храната, односно се излачува кога ние гладуваме. Истиот, при самото излачување се складира во жолчното ќесе, за да потоа кога ќе започне дигестијата се ослободи во тенкото црево и да помогне при дигестијата и апсорпцијата на хранливите материи. Жолчниот сок е составен од 97% вода,  а останатиот процент го сочинуваат жолчни киселини (соли).

Последниот дел од дигестивниот тракт е дебелото црево. 

Во овој дел се складираат отпадните продукти од храната (недигестивните растителни влакна), индивидуално-одредени сложените шеќери кои се бавни или отпорни на дигестија, изумрени и живи микроорганизми, неуспешно апсорбираните витамини и минерали, неразградени и неапсорбирани хранливи материи, како и отпадни супстанции од дигестивните сокови. 

Овој состав ја сочинува цврстата маса околу 25% и заедно со 75% содржина на вода ја формираат кашестата смеса наречена измет кај цицачите т.е. столица кај човекот. 

Карактеристично за дебелото црево е големата содржина на бактерии – “gut flora” (комплекс од разовидни дигестивни бактерии) кои во помал процент се содржат и во тенкото црево. Овој комплекс од бактерии има двојна улога: да ги убива надојдените надворешни микроорганизми (патогени) и да ги ферментира недигестивните растителни влакна.

Растителните влакна всушност представуваат посебнни типови на сложени шеќери (скробови) кои не можат да бидат дигестирани, односно разложени на основни шеќери – моносахариди. Ферментацијата на растителните влакна во дебелото црево се остварува кога бактеријата всушност се храни од шеќерите кои се содржат во растителните влакна.

Едукативно видео за дигестивен систем

Хранливи материи и балансирана исхрана VIII одд.

Храна и хранливи материи
Nutrients, Food and Ingredients         VIII  

      Храната што јадеме е извор на хранливи материи. Хранливите материи се дефинираат како супстанции кои се наоѓаат во храната што го одржуваат функционирањето на нашето тело.

На нашето тело му требаат хранливи материи за …

• 
  Извор на нашата енергија.
• Да ни помогне да растеме.
• Репарација на клетките и ткивата
• Одржување на основните телесни функции

     Со години луѓето мислеа дека има „лоши“ хранливи материи и „добри“ хранливи материи кога, всушност, сите хранливи материи играат одредена улога во организмот. Дури и оние хранливи материи што некогаш се сметале за „лоши“, како што се маснотиите и јаглехидратите, вршат витални функции во организмот и доколку некој троши премногу „добри“ хранливи материи, како што се витамини или минерали, може да има штетни резултати.

Овие се  трите  рамки на Пирамидата на Водичот за храна:

1. Рамнотежа - Треба да конзумираме храна од сите групи на пирамидата на водичот за храна.

2. Разновидност - Јадете различна храна од секој тип на храна.

3. Умереност - Јадете повеќе храна од дното на пирамидата, а помалку и помали порции храна од врвот на пирамидата.

Макронутриенти и Микронутриенти

Macronutrients

Храната се јаде и се вари во организмот за да се овозможи апсорпција на енергија и хранливи материи.

Постојат два различни типа на хранливи материи:
  макронутриенти;
  микронутриенти.

Постојат три макронутриенти кои се неопходни за здравјето.
Овие се:

1. јаглени хидрати;
2. протеини;
3. масти

Макронутриенти се мерат во грамови (g).

Micronutrients

Микрохранливи материи

Постојат два вида микронутриенти:

1.   витамини
2.   минерали

Витамини и минерали се потребни во многу помали количини од макронутриенти. Нивните количини се мерат во милиграми (mg) и микрограми (μg).

(1mg = 0,001g)


(1 μg = 0,001mg).

Balance is Key

Балансираната исхрана овозможува добро здравје и успешно справување со болестите. Храната која е неопходна за нашиот опстанок можеме да ја поделиме на две големи групи во зависност од нејзиното потекло: 

   1. Храна од животинско потекло како што се млекото, јајцата, сирењето, месото, рибата, 

  2. Храна од растително потекло како зеленчукот, овошјето, гравот, леќата, житото.

Сите овие видови храна содржат различни материи кои го подржуваат нашето тело во некои физиолошки процеси. Овие материи се викаат нутритивни материи или нутриенси.

The 6 Essential Nutrients

6 важни - есенцијални хранливи материи

1.јагленохидратите

2. протеините 

3. мастите

4. витамините

5. минералните материи

6. водата. 

                               

     Нашето тело е составено од овие материи. За добрата функција на нашите органи и одржување на секојдневните активности на нашето тело му се потребни сите нутриенти. За одржување на доброто здравје, повеќе или помалку, ефектот од овие нутриенси ни е потребен секој ден. Зато треба да бидеме внимателни за типот и количината на нутриентите кои ги внесуваме секојдневно.

1. Carbohydrates- јагленохидрати

  Јагленхидратите ни го даваат најголемиот дел од енергијата што ни е потребна за функција на телото. Некои јагленохидрати имаат едноставна структура. Тоа се оние кои ни даваат сладок вкус. На пример, обичниот шеќер што ние го додаваме во чајот или кафето може да се вброи во таа група. 

1 gram of carbohydrate provides 4kcal (17kJ).

Структура на јаглени хидрати

Сите видови јаглени хидрати се соединенија на јаглерод, водород и кислород.

Тие можат да бидат класифицирани на многу различни начини. Еден вообичаен начин е според нивната структура.

Шеќери

Шеќерите доаѓаат од најразлична храна. Некои од нив се во клеточната структура на храната, на пр. во овошје или зеленчук. Овие се нарекуваат вродени шеќери.Другите шеќери не се врзани за клеточната структура на храната, на пр. во млеко или мед. Овие се нарекуваат екстерични шекери.

Неколку примери на извори на шеќер во исхраната?

Овошје и зеленчук (фруктоза)

Млечни и млечни производи (лактоза)

Коцка шеќер (сахароза)

Јаглени хидрати од скроб

Скробот се наоѓа во најразлична храна. Таа е составена од многу молекули на шеќер.

• Компири
• Леб
• Ориз
• Тестенини

Растителни влакна е растителен материјал што не се распаѓа кога вари храна. Многу, но не и сите, сложени јаглени хидрати содржат влакна.

2. Proteins-Протеини

  Протеините се  неопходени за раст и обновување и одржување на здравите клетки. Протеините исто така обезбедуваат енергија:

1 грам протеини обезбедува 4 kcal (17 kJ).

Структура на протеини

Протеинот е составен од субединици наречени аминокиселини. Од 20 аминокиселини, човечкото тело е способно да произведе 11 од нив. Останатите 9 наречени „Есенцијални аминокиселини“ мора да бидат обезбедени од извори на храна.

Различна храна содржи различни количини и различни комбинации на аминокиселини.

Протеините од животински извори (на пример, месо, риба, јајца и млечни производи) содржат целосен асортиман на есенцијални(битни) аминокиселини потребни од страна на организмот.

Протеините од растителни извори (на пр.житарици) обично содржат помалку есенцијални аминокиселини.

Извори на протеини

Животинско потекло:

  месо; риба; јајца;млеко;сирење.

Растително потекло:

  ореви;семиња; грав, леќа; производи од соја.

Јадењето различни видови протеини може да обезбеди доволен внес на есенцијални аминокиселини кои му се потребни на организмот.

3. Fat - Масти

- Најконцентрирана форма на хранлива енергија. (калории).

1 грам маснотија обезбедува 9 kcal (37 kJ).

Храната што содржи многу маснотии обезбедува многу енергија.

Структура на масти

Маснотиите се состојат од различни видови масни киселини и глицерол.

Структурата на масните киселини го одредува нивниот ефект врз нашето здравје;

Во зависност од нивната хемиска структура, масните киселини обично се класифицираат како:

  1. заситени;

  2. незаситени;

Високиот внес на заситени масти може да го зголеми холестеролот во крвта и да го зголеми ризикот од срцеви заболувања и мозочен удар.

Исхраната богата со незаситени производи е поврзана со пониско ниво на холестерол во крвта и го намалува ризикот од срцеви заболувања.

Micronutrients 

1.Vitamins - Витамини

За разлика од јаглехидратите, мастите и протеините, витамини НЕ обезбедуваат енергија (калории).

Функција во телото:

Помогаат да се регулираат многуте хемиски процеси во организмот.

Постојат 13 различни витамини за кои се знае дека се потребни секој ден за добро здравје.

Витамини се поделени на два вида: 

витамини растворливи во маснотии и 

растворливи во вода.

Витамини растворливи во масти

Витамини А, Д, Е, К

Потребно е маснотии за желудникот да им се дозволи да бидат внесени во крвотокот за употреба (апсорпција).

Може да се чува во телото за подоцна употреба.

Витамини растворливи во вода

Витамини Ц и Б-комплекс

Потребна е вода за апсорпција.

Лесно се апсорбираат и помина низ телото како отпад.

Витамини растворливи во масти

Витамин А.

Витаминот А е потребен за:

• ноќно гледање;

• здрава кожа и очи;

• отпорност на инфекција.

Витаминот А се наоѓа пред-формиран во црниот дроб и  млеко. Може да се произведе и од бета-каротин обезбеден од темно зелен лиснат зеленчук, морков и овошје во портокалова боја.

Недостаток воспаление на рожницата на окото. Болест ноќно слепило.

Витамин Д.

Витаминот Д е потребен за апсорпција на калциум од храна за да ги одржува здравите коските и забите.

Недостаток на витамин Д предизвикува рахитис кај деца, каде што нозете се свиткани, а остеомалазија кај возрасни, што предизвикува болка во коските и мускулите.

Најголемиот дел од нашиот витамин Д го добиваме преку дејство на сончева светлина на кожата во текот на летните месеци. Витаминот Д исто така се обезбедува  од  риба, месо, јајца,  житни култури за појадок и маргарин.

Витамини растворливи во вода

Б витамини

Постојат многу различни Б витамини и секој има специфична функција во организмот.

Овие вклучуваат:

  витамин Б1 (тијамин);

  витамин Б2 (рибофлавин);

  витамин Б3 (ниацин);

  витамин Б6;

  витамин Б12;

  фолна / фолна киселина.

Тијамин (витамин Б1)

Од тијамин потребен е за  да ослободи енергија од јаглените хидрати.

Вклучено е и во нормалната функција на нервниот систем. Недостаток атрофија на мускули, болест бери-бери.

Извори на Тиамин (витамин Б1)

  Цели зрна.

  Ореви

  Месо (особено свинско месо).

  Овошје и зеленчук.

  Житарици.

Рибофлавин (витамин Б2)

Рибофлавин е потребен за ослободување на енергија од протеини, јаглени хидрати и маснотии.

Вклучено е и во транспортот и употребата на железо во организмот.  Недостаотк снежно слепило.

Извори на рибофлавин (витамин Б2)

  Млеко

  Јајца.

  Ориз

  Житарици 

  Печурки.

  Зелен зеленчук.

Витамин Ц

Витамин Ц е потребен за да се направи колаген. Ова е потребно за структурата и функцијата на кожата, 'рскавицата и коските.

Тоа е важна хранлива материја за заздравување на исекотините и раните.

Дали знаеше?

Витаминот Ц може да помогне при апсорпција на железо кога храна во истиот оброк се јаде храна или пијалок што содржи и витамин Ц и железо.

Извори на витамин Ц.

  Свежо овошје, особено ортокал, грејпфрут, мандарина, лимон.

  Зелен зеленчук.

  Пиперки.

  Домати.

 Недостаотк болест скорбут- крварење на непцата.

2. Minerals - минерали

Минералите се неоргански супстанции што ги бара телото во мали количини за различни функции.

Телото бара различни количини на секој минерал.

Луѓето имаат различни барања, според нивните:

•   возраст;
•   пол;
•   физиолошка состојба (на пр. бременост).

Калциум

Фосфор

Магнезиум

Натриум

Калиум

Железо

Калциум

Телото содржи повеќе калциум од кој било друг минерал. Тоа е од суштинско значење за голем број важни функции како што се одржување на коски и заби, згрутчување на крвта и нормална функција на мускулите.

Железо

Железото е неопходно за формирање на хемоглобин во црвените крвни клетки.

Црвените крвни клетки носат кислород и го транспортираат низ телото.

Железото е исто така потребно за нормален метаболизам и отстранување на отпадни материи од телото.

Натриум

Натриумот се наоѓа во сите клетки и телесни течности.

Потребен е за регулирање на количината на вода и други материи во организмот.

3. Water - Вода

Дали знаеше?

1/2 до 3/4 од човечкото тело се состои од вода!

Функции во телото:

Водата носи хранливи материи до вашите клетки и носи отпад од вашето тело.

Ја регулира телесната температура.

Раствора витамини, минерали, аминокиселини и други хранливи материи.

Ги подмачкува зглобовите.

   Водата има многу важна улога за организмот. Клетки не можат да функционираат без вода. За нормална функција на телото треба да внесеме од 2-2.5 литри вода секој ден. Генерално ние внесуваме околу 1-1,5 литри вода со пиење обична вода или преку други напитоци. Другата потребна количина на вода ја внесуваме преку храната што ја конзумираме, којашто, исто така содржи вода. 

   Нашиот организам секојдневно исфрла течност преку мочта, столицата, потта и преку процесот на дишење. Кога е потопло и при поголема физичка активност организмот губи повеќе вода. Тогаш имаме потреба да пиеме повеќе течности.

 Водата не може да се замени со газиран пијалок.

Summary

Макронутриенти вклучуваат јаглени хидрати, протеини и маснотии. Овие обезбедуваат енергија и се потребни во големи количини.

Микронутриенти вклучуваат витамини и минерали. Овие не обезбедуваат енергија, но се неопходни за здравјето.

Eдукативно видео за хранливи материи.

Репродуктивен систем кај човек

Репродуктивен систем кај човек

Human reproductive system                     IX

      Репродуктивниот систем е неопходен за создавање  на нови живи организми. 

Способноста да се репродуцира е основна карактеристика на живите организми. 

Во половата  репродукција , двајца поединци произведуваат потомци кои имаат генетски карактеристики од двата родители. Примарната функција на репродуктивниот систем е да произведе машки и женски полови  клетки и да обезбеди раст и развој на потомството. Репродуктивниот систем се состои од машки и женски репродуктивни органи и структури. Растот и активноста на овие органи и структури се регулирани со хормони . Репродуктивниот систем е тесно поврзан со други органски системи , особено ендокриниот систем и уринарниот систем.

Ендокрини жлезди кои имаат дирекна поврзаност со примарните и секундарните каректеристики се следните.

Надбубрежни жлезди (glandula suprarenalis)- Кректеристично за надбубрежните жлезди е што лачат мала количина на полови хормони во раниот развоен период 

Полови жлезди(Gonadi)-Половите жлезди исто така имаат двојна функција, едната функција е;        создавање на полови клетки, 

 и другата е создавање на полови хормони. 

Иако во овој систем учествуваат и дргите ендокрини жлезди, кои инирекно учествуваат во регулаторните механизми

   И машките и женските репродуктивни органи имаат внатрешни и надворешни структури. Репродуктивните органи се сметаат за примарни или секундарни органи. 

Примарните репродуктивни органи се гонадите (јајниците и тестисите), кои се одговорни за гамети (сперматозоиди и јајце клетки) и за производство на хормони. 

Другите репродуктивни структури и органи се сметаат за секундарни репродуктивни структури.

Мејоза - делба на полови клетки/дополнително објаснување/ 

     Половите  клетки се каректеризираат со тоа што во своето јадро содржат половичен број на хромозоми, за разлика од било која друга клетка во организмот. Во текот на создавањето на половите клетки  тие поминуваат низ посебни процеси на клеточна делба наречена МЕЈОЗА со која се намалува бројот на хромозомите од 46 на 23 хромозоми. Мејозата се врши  во текот на гаметогенезата односно сперматогенеза и оогенеза со што се овозмоѓува создавање на машки и женски гамети. Како резултат на мејозата од едно диплоидно јадро(со 46 хромозоми) се создаваат 4 хаплоидни јадра  (со 23 хромозоми). 

Биолошкото значење на мејозата освен во намалувањето на бројот на хромозомите, овозможува и размена на генетички материјал помеѓу хромозомите од двата родитела.

Мејозата се состои од две последователни делби мејоза I и мејоза II, помеќу кои не постои репликација на ДНА со што е овозможено намалување на бројот на хромозомите.

Производството на сперматозоиди е познато како сперматогенеза . Овој процес се јавува континуирано и се одвива во рамките на машките тестиси. Стотици милиони сперматозоиди мора да бидат ослободени за да се спроведе оплодување. 

Оогенезата (развој на јајце клетка) се јавува кај женските јајници. Во мејозата I на оогенезата, клетките на ќерките се поделени асиметрично. Оваа асиметрична цитокинеза резултира со една голема јајце клетка (ооцит) и помали клетки наречени поларни тела. Поларните тела се деградираат и не се оплодуваат. По мејозата I е завршена, јајце клетката се нарекува секундарен ооцит.Секундарната ооцита ја комплетира мејозата II и потоа се нарекува јајце клетка.

Машки репродуктивен систем 

Машкиот репродуктивен систем се состои од полови органи, додатоци жлезди и серија на канали системи кои обезбедуваат патека за плодна спермална клетки за да излезете од телото.

•  Тестиси - Машки основни репродуктивни структури кои произведуваат машки гамети (сперматозоиди) и полови хормони . Во однос на внатрешната структура тие се градени од тенки извиткани семени каналчиња каде се создаваат сперматозоидите. Меѓу семените каналчиња постојат клетки кои го создават половиот хормон тестостерон.
• Скротум - надворешна торбичка на кожата во која се сместени тестисите. Бидејќи скротумот се наоѓа надвор од абдоменот, може да достигне температури пониски од оние на внатрешните структури на телото. Пониски температури се потребни за правилно развивање на сперматозоидите.
• Епидидимис - систем на канали во кои пристигнуваат незрели сперматозоиди од тестисите. Функцијата на епидидимисот е да развијат од  незрели сперматозоиди ,  зрели сперматозоиди кои можат да се движат.
• Семовод -  мускулни цевки кои се поврзани со епидидимисот и обезбедуваат патека за спермата да патува од епидидимисот до мочоводот.
• Мочовод- цевка која се протега од уринарниот мочен меур преку пенисот. Овој канал овозможува исфрање на репродуктивни течности (сперма) и урина од телото. 
• Семинални везикули - жлезди кои произведуваат течност за да негуваат и обезбедуваат енергија за сперматозоидите. Цевките што потекнуваат од семиналните везикули се приклучуваат на семоводот за да го формираат ејакулаторниот канал.
• Простатата жлезда - жлезда која произведува млечна, алкална течност која ја зголемува подвижноста на спермата. Содржината на простатата се празни во уретрата.
• Пенис - Овој орган е составен од еректилно ткиво, сврзно ткиво и кожа . Уретрата се протега низ должината на пенисот, овозможувајќи да помине урината и спермата.

Женски репродуктивен систем  

• Јајчници или Овариуми  - женски примарни репродуктивни структури кои продуцираат гамети и полови хормони. Постои еден јајчник на секоја страна од матката. Јајчнисите се ситни сплескатни овални тела каде се создаваат јајце клетките. Процесот на созадвање на јајце клетки е наречен оогенеза. Јајце клетките го почнуваат својот процес на зреење во клетки наречени јајчни фоликули или графови фоликули. Клетките на графовите фоликули лачат естрогени хормони. Кога јајце клетката ќе созрее, Графовиот фоликул пука и јајце клетката се исфрла од површината на јајчникот и се движи до јајцеводот, пукањето на графовиот фоликул е наречен овулација. Секој месец кај полово зрели женски единки се создаваат по неколку јајце  клетки  но обично се исфрла само една. откако ке се исфрли една јајце клетка  фоликулот се преобразува во структура наречена жолто тело кој лачи естрогени хормони и прогестерон.
• Јајцеводи - канали или  цевки низ кои пренесуваат јајце клетки од јајниците до матката.  Помеѓу јајцеводите и јајчниците нема непосредна  поврзаност, јајце клетките се спуштаат до јајцеводот со помош на мали ресести структури кои се сместени на краевите на јајцеводите. Јајце клетката не може да се движи сама како кај сперматозоидите , нејзиното движење е овозможено со активноста на ѕидот на јајцеводите. Јајце клетката до матката патува околу 5 дена. Оплодувањето обично се јавува во овие цевки.
• Матка - мускулен внатрешен орган во кој се сместени и негуваат женски гамети по оплодувањето . Исто така, матката е местото каде што се развива фетус за време на бременоста. Внатрешниот слојна матката  е посебен вид на епител наречен ендометриум, во кој се вгнездува оплодената јајце клетка или ако таа не е оплодена се отстранува со менструацијата.
• Вагина - фиброзен, мускулен канал кој води од грлото на матката (отворање на матката) до надворешниот дел на гениталниот канал.

Едукативно видео ; репродуктивен систем кај човек

     Менструален циклус

 Кај женските и кај машките индивидуи, репродуктивната функција  ја контролираат хормоните на хипофизата, чија пак функција ја регулира хипоталамусот. Сепак репродуктивната активност кај жената се разликува  од таа кај мажот. Разликата е во тоа што кај жената постојат циклични промени во зголемувањето или намалувањето на одредени хормони што се повторуваат во секој циклус, односно секој месец. Времетраењето на менструалниот циклус најчесто изнесува околу 28 дена, меѓутоа нормалното варирање на овој циклус се смета и времетраењето од 28 до 45 дена. Постојат 6 фази од кои  3 фази се главни во целиот циклус: 

• пролиферативна
• секреторна
• менструација(мензис)

Пролиферативната или естрогена фаза почнува од 5 и трае до 14 ден на месечниот или менструален циклус или до моментот на овулацијата. Во оваа фаза како резултат на FSH од хипофизата доаѓа до брзо растење и развивање на фоликулите во овариумите или јајниците кои лачат естрогени хормони кои дејствуваат на ендометриумот на матката кој се подготвува за евентуалната бременост, кој се зголемува или задебелува. Овој процес запира веднаш по овулацијата кога почнува секреторната фаза.

Секреторната фаза трае 12 дена (од 15 до 28 ден), во оваа фаза жолтото тело лачи голема количина на прогестерон кој предизвикува понатамошно задебелување на ендометриумот и развој на жлездите. Функцијата на овие промени е на ендометриумот е да се создаде богата подлога со хранливи материи и да се создадат услови за вгнездување на евентуално оплодена јајце клетка. 

Ако не дојде до оплодување на јајце клетката, околу 2 дена пред крајот на месечниот циклус, доаѓа до нагло намалување на количината на хормоните од овариумите(естрогените хормони и прогестерон), и распаѓање на жотото тело. Како резултат на ова доаѓа до менструација кој може да трае од 2 до 6 дена. Во оваа фаза  за 48 часа од почетокот на менструацијата , сите површински слоеви на ендометриумот се распаѓаат, оваа ткиво заедно со крвта се истиснуваат надвор од матката или крварење. пред да заврши овој процес ендометриумот почнува да се обновува со растење на нови клетки.

Ако дојде до  оплодување  започнува процес на бременост која завршува со раѓање на плодот. Во текот на 38- неделниот период наразвиток наречен период на бременост сите ткива на новиот организам се создаваат од една единствена оплодена јајце клетка. За време на бременоста се создаваат многу промени и кај мајката и кај плодот кој расте во мајката.

Едукативно видео: менструален циклус