ЦИРКУЛАТОРЕН СИСТЕМ
Circulatory system VIII
Циркулаторниот систем, систем што транспортира хранливи материи, респираторни гасови и метаболички производи низ живиот организам, носејќи ги до различните ткива. Исто така овој органски ситстем во имунитетто на оргнизмот.Процесот на циркулација вклучува внесување на метаболички материи, пренесување на овие материи низ целиот организам и враќање на штетни нуспроизводи во животната средина.Сите живи организми земаат молекули од нивната околина, ги користат за поддршка на метаболизмот на сопствениот организам, ги ослободуваат нуспроизводите во животната средина. Внатрешното опкружување се разликува повеќе или помалку во голема мера од надворешното опкружување, во зависност од видот.
Циркулаторниот систем е мрежа од цилиндрични садови (артерии, вени и капилари) кои се контролирани од пумпа (срцето). Кај сите 'рбетни организми, како и некои без'рбетници, овој е систем со затворен тип, во кој крвта не се движи слободно во празнина. Во затворен циркулаторниот систем, крвта се содржи во крвните садови, циркулира еднострано (во една насока) од срцето околу системската циркулаторна патека, а потоа повторно се враќа во срцето.
За разлика од затворениот систем, членконогите (вклучувајќи инсекти, ракови и повеќето мекотели) имаат отворен циркулаторски систем. Во отворен циркулаторниот систем, крвта не е затворена во крвните садови, туку се пумпа во празнина наречена хемоцел. Крвта се нарекува хемолимфа, бидејќи се меша со интерстицијалната течност.(меѓуклеточна течност.)
Функциите на крвотокот можеме да ги класифицираме на:- пренос на гасови (главно О2 и СО2)
- пренос на екскрети од ткивата до жабрите кај водени организми, до белте дробови и кожата.
- пренос на хранливи материи од цревата
- пренос на хормони
- пренос на составните делови на имунолошкиот систем
- осморегулација
- терморегулација
2. Крвни садови
Клучни точки:
- Артериите ја изнесуваат од срцето; главната артерија е аортата.
- Помалите артерии наречени артериоли кои премнуваат во капилари, што се разгрануваат меѓу клетките и ткивата на телото.
- Капиларите разменуваат хранливи материи, отпад и кислород во ткивата на клеточно ниво.
- Вените се крвни садови кои ја враќаат крвта во срцето и ја собираат крвта од органи и екстремитетите.
- Капиларите имаат еден слој клетки (ендотелијална обвивка ) каде се одвива дифузија и размена на материи.
- Вените и артериите имаат уште две обвивки кои го опкружуваат ендотелиумот: средниот слој е составен од мазен мускул што го регулира протокот на крв, додека надворешната обвивка е сврзно ткиво што ги поддржува крвните садови.
Клучни термини:
- вазодилатација: ширење на крвните садови
- вазоконстрикција: стегање на крвен сад
- венула: мала вена, ги поврзува капиларите со поголемите вени
Крвта од срцето се спроведува низ телото со комплексна мрежа на крвни садови. Артериите изнесуваат крв од срцето. Главната артерија е аортата што се разгранува во други големи артерии, кои носат крв до екстремитетите и органите.
Овие главни артерии вклучуваат каротидна артерија, која зема крв во мозокот; брахијалните артерии, кои земаат крв во рацете; и торакалната артерија, која зема крв во градниот кош, а потоа во хепатална, бубрежна и гастрична артерија за црниот дроб, бубрезите и желудникот, соодветно. Ијајалната артерија зема крв до долните екстремитети.
Главните артерии преминуваат во мали артерии, а потоа и во помали садови наречени артериоли, за да стигнат подлабоко во мускулите и органите на телото.Артериолите преминуваат во капилари. Капиларните се разгрануваат меѓу клетките и ткивата на телото. Капиларите се цевки со тесен дијаметар , така да црвените крвни зрнца се поредуваат еден позади друг за да можат да се движат низ капиларите и да вршат размена на кислород со ткива на клеточно ниво. Капиларите повторно се спојуваат во венули кои се поврзуваат со ситни вени, кои се поврзуваат со главните вени кои собираат крв со јаглерод диоксид и се враќаат назад кон срцето. Артериите имаат подебели мазни мускули и сврзно ткиво од вените имаат поголем притисок и брзина на свежо ипумпаната крв. Вените се потенки бидејќи притисокот и стапката на проток се многу пониски. Покрај тоа, вените се структурно различни од артериите по тоа што вените имаат валви или клапи за да го спречат повратниот проток на крв. Бидејќи вените треба да работат против гравитација за да ја вратат крвта во срцето, контракцијата на скелетните мускули помага при протокот на крв назад во срцето.
- Артериите ја изнесуваат од срцето; главната артерија е аортата.
- Помалите артерии наречени артериоли кои премнуваат во капилари, што се разгрануваат меѓу клетките и ткивата на телото.
- Капиларите разменуваат хранливи материи, отпад и кислород во ткивата на клеточно ниво.
- Вените се крвни садови кои ја враќаат крвта во срцето и ја собираат крвта од органи и екстремитетите.
- Капиларите имаат еден слој клетки (ендотелијална обвивка ) каде се одвива дифузија и размена на материи.
- Вените и артериите имаат уште две обвивки кои го опкружуваат ендотелиумот: средниот слој е составен од мазен мускул што го регулира протокот на крв, додека надворешната обвивка е сврзно ткиво што ги поддржува крвните садови.
Клучни термини:
- вазодилатација: ширење на крвните садови
- вазоконстрикција: стегање на крвен сад
- венула: мала вена, ги поврзува капиларите со поголемите вени
Крвта од срцето се спроведува низ телото со комплексна мрежа на крвни садови. Артериите изнесуваат крв од срцето. Главната артерија е аортата што се разгранува во други големи артерии, кои носат крв до екстремитетите и органите.
Главните артерии преминуваат во мали артерии, а потоа и во помали садови наречени артериоли, за да стигнат подлабоко во мускулите и органите на телото.Артериолите преминуваат во капилари. Капиларните се разгрануваат меѓу клетките и ткивата на телото. Капиларите се цевки со тесен дијаметар , така да црвените крвни зрнца се поредуваат еден позади друг за да можат да се движат низ капиларите и да вршат размена на кислород со ткива на клеточно ниво. Капиларите повторно се спојуваат во венули кои се поврзуваат со ситни вени, кои се поврзуваат со главните вени кои собираат крв со јаглерод диоксид и се враќаат назад кон срцето. Артериите имаат подебели мазни мускули и сврзно ткиво од вените имаат поголем притисок и брзина на свежо ипумпаната крв. Вените се потенки бидејќи притисокот и стапката на проток се многу пониски. Покрај тоа, вените се структурно различни од артериите по тоа што вените имаат валви или клапи за да го спречат повратниот проток на крв. Бидејќи вените треба да работат против гравитација за да ја вратат крвта во срцето, контракцијата на скелетните мускули помага при протокот на крв назад во срцето.
