Слуз и цилијарни клетки во респираторниот тракт 

    Големата епителна површина на респираторниот тракт помеѓу носот и алвеолите е изложена на вирусни и бактериски патогени, честички и гасовит материјал со потенцијални штетни ефекти. Како одговор на овие предизвици, луѓето развија низа одбранбени механизми за заштита на дишните патишта од овие навреди, со што ги одржуваат белите дробови во скоро стерилна состојба

Во горните делови во дишните патишта се наоѓаат различни комбинации на типови на клетки, кои служат за различни намени. Воздухот што го дишеме е полн со прашина, нечистотија и микроорганизми што се пренесуваат преку воздухот. За да се одржат белите дробови да останат чисти и здрави, овие остатоци мора постојано да се изнесуваат. За извршување на оваа задача, поголемите дишни патишта се наредени со релативно густ респираторен епител.

Ова вклучува три диференцирани типови на клетки: пехаровидни клетки (така именувани поради нивната форма), кои лачат слуз, цилијарни клетки, со цилии што треперат и мал број на ендокрини клетки, лачат серотонин и пептиди кои дејствуваат како локални медијатори. 

Овие сигнални молекули влијаат на нервните завршетоци и другите соседни клетки во респираторниот тракт, така што помагаат во регулирање на стапката на лачење на слуз и цилијарен ритам, контракција на околните клетки на мазни мускули кои можат да ги стеснат дишните патишта и други функции. 

Базалните клетки се исто така присутни и служат како матични клетки за обновување на епителот.

Клетките со пехаровидна форма лачат слуз, што формира покривка - слој над врвовите на  клетките. Редовното, координирано и треперење на цилиите ја чисти слузта нагоре и надвор од дишните патишта, носејќи остатоци што се залепени на него. Механизмот што го координира цилијарното треперење е мистерија, но се чини дека одразува својствен поларитет во епителот. 

Оваа подвижна лента за отстранување на ѓубрето од белите дробови се нарекува мукоцилијарен ескалатор. 

    Слузот што го лачат клетките на пехарот формира вискоеластична обвивка дебела околу 5 μm над врвовите на цилиите. Цилиите, сите треперат во иста насока, со брзина од околу 12 отчукувања во секунда, ја чистат слузта од белите дробови, носејќи ги со себе остатоците што се залепени на неа. 

Се разбира, некои инхалирани честички можат да стигнат до алвеолите сами, каде што нема изнесувач на честици прашина. Тука, несаканата материја е отстранета од друга класа на специјализирани клетки, макрофагите, кои лутаат низ белите дробови и ја зафаќаат туѓата материја и ги убиваат и варат бактериите. Многу милиони макрофаги, натоварени со остатоци, се изнесуваат од белите дробови на секој час преку мукоцилијарниот ескалатор.

На горниот крај на респираторниот тракт, влажниот респираторен епител покриен со слуз нагло му отстапува на  сквамозениот епител. Овој клеточен лист е структуриран за механичка цврстина и заштита,  како и епидермисот, и се состои од многу слоеви на сплоснати клетки густо обложени со кератин. 

 

Нагли граници на специјализацијата на епителните клетки, како што е онаа помеѓу мукозниот и слоевит сквамозен епител на респираторниот тракт, исто така, се наоѓаат во другите делови на телото, но многу малку се знае за тоа како се создаваат и одржуваат.

Едукативно видео за мукозен и цилиарен слој.

Цилии и мукозен слој