Класификација на 'Рбетници VIII

Класификација на 'Рбетници      

                Vertebrata                                    VIII

   Вертебрата, исто така наречен Краниата, настанати пред 525 милиони години. Потекнуваат од поттип Хордата односно животни кои имаат хорда наместо рбет, кој се протега по должината на цело тело и е рскавична стуктрура. Рбетниците потекнуваат од овој поттип, тие хордата ја губат во еволуцијата и се заменува со рбет.

Типичните хордови преставници се премин помеѓу безрбетници и рбетници. Заклучуваме дека во хордатни животни спаѓаат рбетниците, освен денешните рбетници во хордтата спаѓаат:

ХОРДАТИ 

1. КОПЈАРИ (Cephalochordata)  — amfioksus 

2. ТУНИКАТИ (Tunicata, Urochordata)

3. VERTEBRATA - Рбетници

    Копјарите и туникатите се акватични или водени организми, денес постојат претставници од нив, овие животни поседуваат хорда која еволутивно настанала пред рбетот, некои животни ја задржуваат во текот на целиот живот пр, амфиоксус и туноката, а додека кај рбетниците хордатат се појавува само во почетните фази од својот развој. Хордата е изградена од хордатно ткиво, и е еластична и цврста. Хордовите животнио се градени од  глава труп и опашка, имаат нервен систем, претставен со нервна цевка, бидејки живеат во вода диѓат со жабри.

1.АМФИОКСУС

 

2.ТУНИКАТА МАНТИЕСТИ  ХОРДАТИ

3. VERTEBRATA - Рбетници

     Рбетници или Vertebrata се поттип на хордата кои хордата ја заменуваат со рбет во текот на онтогенезата или развојот, кај некои претставници има има рскавична аа кај некои посложени претставници има коскена градба. Од хордовите животни се разликуваат и по присуство на череп. Површината на телото е градена од повекеслоен епител - епидермис или кожа, кај некои преставници се среќаваат творби на кожата тоа се лушпи, пердуви и влакна.

 Во однос на различниот степен на развиток рбетниците се поделени на 6 класи:

1. Круглоусти -(Cyclostomata)

2. Риби - (Pisces)

3. Водоземци - (Amphibia)

4. Влечуги - (Reptilia)

5. Птици - (Aves)

6. Цицачи -  (Mammalia)

   Околу 45,000 живи видови ги сочинуваат 'рбетниците. Видови на неколку класи се наоѓаат од високиот Арктик или Антарктикот до тропските предели околу Земјата; тие недостасуваат само од внатрешноста на Антарктикот и Гренланд и од мразот на Северниот полар. Во големина, 'рбетниците се движат од минути риби до слонови и китови (до 100 тони), најголемите животни кои некогаш постоеле. 'Рбетниците се прилагодени на животот под земја, на површината и во воздухот. Тие се хранат со растенија, без'рбетници и едни од други. Вертебралните фауни се важни за луѓето за храна и рекреација.

1. Круглоусти (CYCLOSTOMATA)

Cyclostomata - морска змијулка

Циклостомата се единствен рецентен вид од вертебрата (видови кои ги има во денешно време постојат 10000 години, видови кои постоеле некогаш и изумтреле пред повеќе од 10000 години се наречени фосили) 

Личат на рибите јагули, но по нивната  градба многиу се раликуваат, немаат лушпи, имаат округла уста во која се наоѓаат заби и јазик, имаат срце со една комора и предкомора, примитивни бубрези, имаат само една перка со која многу добро пливаат. Претставник е морска змијулка. 

Тие се предаторски, и е се добро познати по напаѓање на лосос рибите

 

2. Риби- Psces

    Рибите се ладнокрвни- поикилотермни животни односно немаат сопствена телесна топлина, водата им  ја одзема топлината многу ефикасно и затоа не можжат да бидат  топлокрвни цело време,  мора да создадааваат огромни количини на топлина. Особено помалите риби би го изгубиле ова многу брзо. Некои поголеми риби, како што е Туна, можат да ја загреат крвта што го снабдуваат мозокот и мускулите на пливање до 20С над онаа на околната вода за да ја подобрат нивната ловна способност.

Рибите беа првите еволуирани од групите на 'рбетниците што први се појавија во морињата на светот пред околу 530 милиони години.

Живеат во слатки и солени води, на кожата имаат развиео  кожни лушпи кои може дасе рскавични или коскени. Имаат непарни и парни  перки со кои пливаат. Скелетот е составен од череп рбет со ребра и скелет на преки. Дишењето е со жабри кои се лоцирани во камнали и се поставено странично на главата. Кј некои видови се поијавуват и бели дробови како дополнитени органи за дишење. На дорзалната страна на телото имаат странична линија на која се снестени сетилни клетки со кои ги чуствуваат вибрациите на  водата. Повќето риби се хранат со планктон но има и карнивори.

Во зависност од градбата на рбетото се делат на две групи:

1. Рскавични риби - (Chondrichthyes)

2. Коскени риби - (Osteichthyes)

1. Рскавични риби - (Chondrichthyes)

Во рскавични риби  спаѓаат:

- Ајкулите,

- Раите и 

- Химери 

Рскавичните риби немаат рибен меур, заради тоа мора постојано да се да пливаат.

Обично се морски, но некои ајкули влегле во свежи води (Амазон) или дури живеат таму трајно (езерото Никарагва). Во големина, ајкулите се движат од ајкулата од кит, должина од скоро 10 метри, до прилично мали видови, во должина од три сантиметри. Обично тежат од 25 до 200 килограми . Ајкулите се грабливи животни. Некои големи видови на ајкули (ајкули од коска и кит) ги филтрираат малите ракови. Тревојасните ајкули не се познати. Ајкулите пливаат од изолации на опашката, но зраците „летаат“ низ водата со изолации на пекторалните перки. Повеќето видови се појавуваат во близу бреговите води, но некои се движат широко низ океаните. Неколку се наоѓаат во длабока вода.

Раите живеат  на дното во морските басени , најчесто зкопани во песокот. пливаат  со брановидно поместување на овие крила. Повеќето раи имаат тенки и камшичести опашки. Очите и спиракулумите се лоцирани на врвот на главата, а устата и жабрените цепнатинки се на долната страна. Многу раи живеат на дното на океанот, лежејќи како килими на него; други го населуваат пелагијалот (погорните водни слоеви)

Химерите се многу невообичаена група на риби кои живеат на морското дно, на длабочини од 300 до 500 m. Колективно овие видови формираат мала, кохезивна група од околу 25 видови. Тие се сите исклучиво морски организми. 

2. Коскени риби - (Osteichthyes)

Коскените риби се слатководни и морски претставници, според името скелетото е граден од востинска коска, и имаат рибен меур што не е случај кај рскавичните риби. Тука спаѓаат крап, мрена, пастрмка, јагула, црвеноперка. Како морски ке ги спомнеме , сардела, харинга, скуша, туна

3. Водоземци - (Amphibia)

         Се исто така поикилотермни организми како и рибите. тие имаат способностѕ за метаморфоза.Живеат на влажни станишта или покрај река, кожата мора да име влажна која помага во дишењето , бидејки беллите дробпви не се разниени доволно за да ги задоволат потребите од кислород на телото. Во подкожното ткиво кои може да се отровни. Екстремитетите кај повечето видови се присутни, освен кај безногите, каде отсуствуваат. Помеѓу палците им се развиваат пловни кожички.Карактеристично за водоземците е тоа што имаат двоен начин на живеење. Поточно, тие се приспособиле на живот во вода и на копно. Преминот на копно придонесува за појава на белите дробови кои не се добро развиени.

Поделени се на три реда:

1. Безноги водоземци -Apoda

2. Опашести водоземци - Urodela , Caudata

3. Беопашести водоземци - жаби - Anura

Познати претставници кои живеат кај нас се обичната крастава жаба и дождовникот со карактеристични жолти дамки.

  Каректеристичен претставник е човечката рипка која живее во пештерски води , на балканот ја има во Словенија во постоинска јама како заштитен вид. Безбојна е и недостасува пигмент и затоа е светло жолто обоена. Има надворешни жабри, дишењето се врши  со бели дробови и преку кожата.

4. Влечуги - (Reptilia)

    Класата Рептилија задржува многу од структурните карактеристики на предците амфибиа. Додека повеќето влекачи се месојадни, кои се хранат со други организми, неколку се тревојади (на пример, желки). Како поикилотермни животни, влекачите имаат тенденција да бидат ограничени на умерените и тропските области, но, таму каде што се наоѓаат, тие се релативно чести, иако не толку големи или видливи како птиците или цицачите. 

  Повеќето влекачи се копнени, но неколку се водни. Како основни тетраподи, влекачите се движат со притаен или пливање на начин сличен на водоземците. Сепак, некои влекачи можат да го подигнат телото од земја и да трчаат брзо или на четирикратно или бипедално. Рептилите важат релативно големи, младите ги раѓаат со  јајца - овипарни или се живородни- вивипарни

 Во неколку случаи,за  јајцата и младите се грижат женките; кај други, младите се раѓаат живи (вивипарни).

Тука спаѓала една од најголемите групи на изумрени организми диносаурусите.

 Редови кои спаѓаат во рептилија се :

 1. Змии

 2. Гуштери

 3. Желки

 4.Крокодили

Поскок

Змиите (Squamata)  се безножни рептили со долго лесно свитливо тело, покриено со лушпи. Голем број се отровни видови , кај нас отровници кои се среќеваат се поскок и шарка. А од неотровници се белоушката и барската змија

Гуштерите (Lacertilia)  се животни со четири екстремитети со долга опашка која е лесно кршлива и со можност да се регенерира. Најпознат претставник е зелениот гуштер, а најголем гуштер на светот е комодскиот гуштер, кој живее на 5 мали острови во Индонезија.

Зелен гуштер  Lacerta viridis

Комодскиот варан (Varanus komodoensis)

                                                      

 

Желки (Testudines)  се каректеризираат со присуство на оклоп или штит. Тие се древни форми кои постоеле уште во време на диносаурусите. Желките респирираат прекубели дробови, постојат и водени кои остануваат во водата за време на зимската хибернација. Повеќето желки имаат остар вид, можат и да препознаат нијански на бои. Очите се прилагодени за гледање во вода, а на копно гледаат само  на мали растојанија. Имаат различни димензии од џиновската  желка од Галапагос до ситни аквариумски видови. Кај нас се познати ливадската и барската желка.

Крокодили  (Crocodilia), како и желките датираат од времето на диносаурусите и се смета дека не се промениле многу од тогаш. За разлика од ругите влечуги само крокодилите имаат четирикоморно срце, се  хранат ос живи организми кои ги ловат, имаат добро развиени вилици и силни мускули.Имаат спосност за брзо движење.

Тие се поделени на крокодили, гавиани, каимани и алигатори. 

Најдолем крокодил е Густав крокодил со дожина од 7 метри, а  нилскиот достигнува до 4 метири.

Gustave croscodile

5. Птици - (Aves)

Птиците се двонижни  хомеотермни животни (тополокрвни) чија главна каректеристика се пердувите како модификација на предните екстремитети се крилјата, лесните пневматски коски кои им овозможуваат летање. Имаат коскен клун без заби и несат варовникови јајца. Имаат т.н клока , нивното тело не создава мочна киселина туку истата ја лачат преку изметот. Имаат воздушни меурим, како дополнување на белите дробови, кои го олеснуваат летањето. Се со разна големина од најмалите колибри, до ноеви.

Поделени се на три реда:

 1. птици тркачи

 2.Птици пливачи - пингвини

 3.Птици летачи

Птиците тркачи живеат во Австралија, тие имаат развиени нозе за трчање, а крилата им се неразвиени. тука спаѓаат: Ној , Ему и новозеландскиот Киви.

Птици  пливачи со претставник пингвин, немаат способност за летнње живеат на Антарктикот. 

Птици летачи, најбројна група на птици, има 27 реда најразлични птици. Како најкаректеристични ке ги спомнеме:

- патки , гуски лебеди

-кокошки, ербици, препелици

- нуркачи

- пеликан, корморан

- чапја, ибис, штрк

-фламинго

-орел, јастреб,сокол

-сова

-колибри

6. Цицачи -  (Mammalia)

    Се група на животни кои ги хранат своите млади со млеко, затоа и го добиле името. Овие животни се најспецијализираните животни,, нивнот тело е покриено со влакна или крзно. Под кпожата имаат бројни жлезди, потни, лојни, мирисни, млечни. Тие се хомеотермни така да имаат своја телесна температура на телото, кој ја регулираат со терморегулација(потење).

Имаат специјлизирани вилици со заби, кои помагаат во џвакањето на храната, имаат виско развиен нервен систем, така да поголем број покажуваат одредено ниво на интелегенција.

Во однос на морфологијата овој тип на животни се една од најразнообразните групи на животни, некои се движат на четири нозе, некои на две, некои живеат во вода, некои имаат способност за летање.

Класата Mammalia е класифицирана на три подкласи:

1. Јајценоссни цицачи или цицачи со клоака (Monothermata)

2. Торбести цицачи (Marsupialia)

3. Цицачи со плацента (Placentalia)

1. Јајценосни цицачи или цицачи со клоака (Monothermata)

Јајценесните цицачи (Monotremata) ја сочинуваат најмалата поткласа на цицачи со само три видови најдени во Австралија, Тасманија и Нова Гвинеја. Претставници: клунар, мравојад, проехидна.

2. Торбести цицачи (Marsupialia)

Постојат околу 250 видови на торбари кои можат да се најдат на различни живеалишта. Околу две третини од нив живеат во Австралија, Тасманија или Нова Гвинеја, каде еволуирале во најразлични форми, вклучувајќи растенојади како кенгури, коали и вомбати.

3. Цицачи со плацента (Placentalia)

Третата поткласа на цицачи, наречени плацентали, вклучува околу 4,300 видови, правејќи ја најголема од сите три мамалиски групи.

За разлика од младите торбари, младите плацентални цицачи поминуваат долг период на развој во телото на мајката пред породувањето. Затоплени и заштитени во мајкината матка, неродените млади се исхрануваат од страна на еден сунѓерест орган наречен плацента, кој апсорбира хранливи материи од крвта на мајката и ги транспортира до животното во развој. 

Плаценталија се класифицираат  во околу 19 редови.

- инсектојади (еж)

- летачи (лилјак)

- гризачи (верверица, зајак, глодари)

- грабливици (куче, рис,мачки, јазовец)

-  водени чицачи (кит, делфин,фока,морж)

- парнокопитари(жирафа, камила, говеда)

- непарнокопитари( коњ, магаре, зебра, слон, нососрог)

- примати (полумајмуни- лемур, мајмуни и човек)